Weekblog 19 juli 2025

De hulp van een heilige

Al 150 dagen draag ik de heilige Christoffel (Latijn: Christophorus) met mij mee. In de vorm van een medaillon aan mijn rugzak. Maar eigenlijk moet ik zeggen: al 150 dagen draagt Christoffel mij mee. Want hij is de patroonheilige van de reizigers en hem roep je aan voor een behouden reis. De legende vertelt dat Christoffel zich voor had genomen enkel de machtigste mens op aarde te willen dienen.
Zo was hij knecht geworden bij een koning die een geweldig rijk bestuurde. Maar die koning bleek bang te zijn voor de duivel. “Dan is de duivel machtiger,” riep Christoffel, ”en dien ik de duivel!” Toen ontdekte hij echter, dat een heel eenvoudige monnik de duivel op de vlucht joeg door het kruisteken. “U wil ik dienen,” had hij gezegd, ”u bent machtiger dan de duivel.” Maar de monnik weigerde zijn diensten. ”Niet ik ben machtig, maar God, onze Vader. Hém moet je dienen. Zoek God, veerman!” En dat had Christoffel gedaan. Hij werd een veerman zonder brug of boot, maar droeg iedere reiziger naar de overkant, nadat hij die eerst goed had aangekeken. Zo had hij steeds de machtigste gezocht en nog niet gevonden. Op een dag stond er een kind aan het water dat overgezet wilde worden. Christoffel lachte om dat lichte vrachtje. Hopla, daar zat het jongetje al op zijn schouder, na een paar passen stond Christophorus stil en keek naar het jongetje, want dat woog zwaarder dan hij had gedacht. Langzaam ging hij verder, voet voor voet door de sterke stroom. Grote mannen, bomen van kerels, had hij overgebracht! Zou hij dan een kindje niet kunnen dragen? Maar weer moest hij stil staan, duizelig van vermoeidheid. Christoffel werd bang, doodsbang. Voor de eerste keer in zijn leven. Zijn knieën knikten, zijn schouders bogen. En in zijn angst greep hij het kind op zijn schouder bij de hand. Een klein jongenshandje in die bruine reuzenknuist. En de angst verdween; hij kon de andere oever bereiken.  ”Wie ben jij?” hijgde de veerman, “Het leek wel of ik de hele wereld op mijn schouders droeg! ”U heeft veel meer gedragen,” zei het kind. ”Niet alleen de wereld, maar zelfs de Schepper van die wereld! Want ik ben het, die hemel en aarde gemaakt heeft. Ik ben de Meester die je zo lang gezocht hebt!”
Christoffel is een heilige. Een van de vele heiligen, die ik in Limburg heb ontmoet: sint Joris, sint Barbara, sint Antonius, sint Landricus, sint Jozef, sint Maarten, sint Anna, sint Rumoldus en nog veel meer. Gewoon in de openbare ruimte, zonder schaamte. Niks ‘geloven doe je maar achter je voordeur’. De kruisbeelden langs de weg, de kapelletjes en kruisbeelden overal en nergens langs de weg gestrooid. Gewijd aan bekende en onbekende heiligen. Echte heiligen! Want je hebt ook schijnheiligen. Die hebben geen mijter, geen staf, geen zwaard of kruis, maar dragen een masker.
Wat is eigenlijk een heilige, een sint en hoe wordt je dat? Volgens Wikipedia:  Heiligen zijn individuen die een bijzonder gelovig en deugdzaam leven hebben geleid, uitdagingen met hun geloof hebben overwonnen, en als inspiratie en gids kunnen dienen op de spirituele weg van andere gelovigen. Maar dan moet je wel nog eerst door de Rooms-katholieke kerk erkend worden. Hoeveel heiligen er zijn weet niemand. Tienduizend en meer, dat is zeker. De kerk heeft geprobeerd een beetje orde in de heilige chaos te scheppen. Om te beginnen maakte men onderscheid tussen heiligen wier levensbericht alleen maar op legende berustte en heiligen die goed waren gedocumenteerd. De legendarische heiligen "verhuisden naar het tweede plan", ook al waren ze nog zo beroemd. Denk bijvoorbeeld aan sint Christoffel, sint Maarten, sint Nicolaas of sint Barbara. De heilige van het eerste plan kregen allemaal een eigen feestdag, meestal hun sterfdag. De heilige Oswald had de pech op 29 februari te sterven en is dus maar een kwart heilige. Aangezien het jaar maar 365 dagen heeft kon men niet alle heiligen kwijt.
De oplossing: 1 november: Allerheiligen, een soort vergaarbak.
Christoffel is één van de veertien Noodhelpers, de Veertien Heilige Helpers. Benoemd in de late Middeleeuwen en helpers bij allerhande ziektes en aandoeningen. Zo roep je bijvoorbeeld de heilige Blasius aan tegen keelpijn, de heilige Dionysus, aangeroepen tegen hoofdpijn, de heilige Joris tegen ziekten van huisdieren en de heilige Vitus die je moet aangeroepen tegen epilepsie. En je brandt als ongetrouwde vent van 30+ bij sint Jozef in Smakt een kaarsje om een wederhelft. Een kaarsje, want aanroepen is behelpen. Een kaarsje branden werkt beter en dan vooral bij een heiligenbeeld. En uiteraard in een kerk of kapel, en dan wel een katholieke, want -geef toe – een kaarsje branden voor een tiengeboden- of psalmbord is geen gezicht, is brandgevaarlijk en helpt echt niet……..
Een kaarsje branden helpt echt. Het is een gebaar, een ritueel van steun en medeleven, van troost en herinnering, van hoop en om kracht, reflectie, stilte en bezinning , het verwerken van emoties, het doen van wensen: voor alles wat we niet in woorden kunnen uitdrukken.
Sint Antonius is vooral bekend als de heilige die je moet hebben als je iets kwijt bent. Een kaarsje en het schietgebedje ‘Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik m’n … vind’. Als een voorwerp niet snel genoeg gevonden werd, dan moest Antonius het in sommige huiskamers ook ontgelden. Zijn beeld werd dan omgedraaid, in een hoek van de kamer gezet, naar de kelder verbannen of zelfs onder een druppelende kraan geplaatst, en dat tot het verlorene teruggevonden was. Ik ken ook het verhaal van een huisvrouw die een briefje van 100 gulden kwijt was. Een kapitaal vroeger! In de hoop het terug te vinden brandde zij een kaarsje bij haar Antoniusbeeld. Maar per ongeluk stootte zij dat om. En wat kwam er onder de voet van het beeldje tevoorschijn? O ja, daar had ze het neergelegd……
Maar de meest fascinerende heilige, maar niet te benijden heilige, is toch wel de heilige Rita. Zij staat bekend als patrones van de hopeloze gevallen. Ik heb daar meteen een beeld bij! Terwijl Blasius niet meer te doen heeft dan een verkoudheid te verhelpen en Antonius alleen maar hoeft helpen zoeken, is Rita toch de alleskunner. Ze is er voor wat we tegenwoordig ‘mensen met multiproblematiek’ noemen. En dat leggen we op het bordje van een vrouwtje uit de 14e eeuw! Daar heb ik nou bewondering voor: psycholoog, dokter, psychiater, schuldhulpverlener, sociaal werkster en verslavingsdeskundige in één! Klagen wij dat de hulp tegenwoordig zo versnipperd is en dat er te veel betrokken instanties vaak langs elkaar heen werken, neem een voorbeeld aan Rita! Inclusiviteit ten top! Neem zo’n multiproblematieker eens mee naar een kapelletje en brand eens een kaarsje voor Rita. Dat is nou eens ‘de menselijke maat’! Een kaarsje voor jou gebrand; dat is waar een mens van leeft……
Nog even terug naar Christoffel. Of hij mij gedragen heeft onderweg? Zeker weten! Ik heb elke dag op zijn schouders gezeten………. en hij heeft honderden verschillende gezichten